Koersminnend Vlaanderen was in het voorjaar 2024 in de ban van "Merci Rik", een slogan die tijdens de voorjaarsklassiekers guerrillagewijs verscheen.
Maar wie is Rik? En waarom "Merci Rik"?
Rik is de roepnaam van Henri L’Allemand, een man die na wat omzwervingen aan het einde van de 19de eeuw in Hasselt belandde. Hij werkte er in een apotheek, maar zijn hart ging uit naar de fiets. Rik werd een spilfiguur van het Hasseltse wielerleven. Op 2 mei 1892 richtte hij mee de Véloce Club Hasseltois op, de eerste wielerclub in de provincie. Rik werd gekozen als eerste voorzitter. De fietsclub organiseerde al snel eigen wielerwedstrijden, hield zich bezig met fietstoerisme en organiseerde het eerste fietserscongres in Limburg. Een jaar later stichtte hij met de Hasseltse Veloce Club ook een fietsersorganisatie voor heel Limburg, de Fédération Vélocipédique Limbourgeoise. Die moest het tot dan toe beperkte wielerleven in de provincie versterken. 131 jaar later weten we dat dat gelukt is.
In 1892 maakte Rik een meerdaagse fietstocht door heel Limburg. Het uitgebreide verslag over de eerste ronde van Limburg dat hij daarover schreef, publiceerde hij in 1893 als En Campine, onder het pseudoniem Rik L’All. De lovende reacties op En Campine vestigden zijn naam in de bloeiende Belgische fietserswereld. Zijn reisverslag werd zelfs opgepikt door de Franse sportkrant Le Vélo, dé internationale referentie in de fiets- en wielerwereld van die tijd, die het in feuilletonvorm 20 dagen op de cover publiceerde. Van 26 februari tot 17 maart 1894 leest een internationaal publiek over de pracht en praal van fietsen in Limburg, maar ook over het erfgoed, de landschappen en de mensen die hij ontmoet.
Wanneer je de tekst van Rik confronteert met het hedendaagse landschap, krijg je ook een goed beeld van de socio-economische ontwikkeling die onze provincie sindsdien doormaakte.
Fietsparadijs Limburg
De erfenis van Rik? Die is misschien groter dan we denken. Heeft Riks ronde door Limburg Géo Lefèvre mee geïnspireerd bij het bedenken van de Tour de France in 1902? We zullen het nooit weten maar het is wel een prikkelende gedachte.
Wat we wél weten is, is dat meer dan honderd jaar na zijn trip, Riks reisverslag En Campine een helder, en soms ook verdwenen, beeld van de mooie en minder mooie kanten van Limburg aan het eind van de 19de eeuw schetst. Met aandacht voor de landschappen, het onroerend erfgoed en de mensen.
Rik leert ons drie zaken: cultuurlandschappen veranderen en erfgoed en persoonlijke verhalen hierover doen regio’s voortleven. Maar vooral: verwondering ligt vaak gewoon om de hoek. Deze drie elementen neemt het Rik-project mee.
Rik is een pionier, een onbewuste held. Zijn fietsidee blijft voortleven, zowel in de koers als in het fietstoerisme, zonder dat hij hier ooit naar streefde. Daarom zeggen we graag "merci" aan de man die het fietsen in Limburg op de kaart zette en misschien ver daarbuiten. In een van zijn verslagen roemt hij Limburg zelfs als "een paradijs voor fietsers". Waar hebben we dat nog gehoord? Merci, Rik!.
Interactief platform
De website www.mercirik.be wordt de draaischijf van het hele project. Op een interactieve kaartmodule zie je de route die Rik al fietsend aflegde, maar zie je ook wat hij gemist heeft. Welke gemeenten bezocht hij tijdens zijn meerdaagse fietstocht en welke niet? Ook het volledige reisverslag, info over fietsen en wielrennen in de 19de eeuw krijgt een plaats op de website.
We roepen iedereen op om foto’s samen met een persoonlijk verhaal in te sturen van onbekende, onontdekte en niet evidente plaatsen in Limburg waar Rik had moeten passeren. Dat is een heel persoonlijke insteek, die betrokkenheid creëert, gemeenschapsversterkend werkt en toont hoe mensen vroeger en nu naar erfgoed kijken. Via participatie krijgen de Limburgers de kans om hun verhalen en erfgoedplekken te delen. Via nieuwe Rik-routes kunnen fietsers op termijn kennismaken met die unieke plekken. Op die manier kunnen we op termijn een extra laag aan ons eigen fietsroutenetwerk toevoegen, m.n. plekken versterkt met persoonlijke verhalen die de Limburgers zèlf de moeite waard vinden om even bij stil te staan."
Fotowedstrijd en meer
Waar Rik overal is geweest, kun je op het nieuwe interactief platform bekijken. Maar je ziet ook waar Rik niet geweest is. Waar had Rik volgens jou moeten passeren? Welk onbekend plekje vind jij de moeite om te delen met iedereen? Welke verborgen parels ken jij en wil je delen met iedereen? Over welke plaats heb jij een bijzonder of een persoonlijk verhaal te vertellen? Plaatsen waar iedereen aan voorbij fietst of wandelt, maar waar jij iets over te vertellen hebt. Deze plekken krijgen daardoor een diepere betekenis.
Om de start van het project in de verf te zetten, lanceren we samen met deze oproep ook een fotowedstrijd. Iedereen kan deelnemen door een foto-met-verhaal in te sturen op het interactief platform. Voor elke gemeente wordt er een winnende foto gekozen, die vervolgens een plek zal krijgen naast het parcours van het EK Wielrennen in Limburg.
In een tweede fase zullen we meerdere nieuwe Rik-routes lanceren, zodat fietsers kennis kunnen maken met de unieke plekken. We willen de Limburgers onderling verbinden via de verhalen, maar we delen ze ook met toeristen en bezoekers.
Deze routes kun je verkennen tijdens de Open Monumentendag op 8 september, of nalezen in een atypisch Rik-routeboek.
Tot slot volgt er nog een historische publicatie rond “En Campine”, een voorstelling en een educatief pakket.
Alle info over de fotowedstrijd vind je op www.mercirik.be.
Deelnemen kan nog tot en met 21 juli 2024. Het volledige en vertaalde reisverslag van Rik kun je ook nalezen op www.mercirik.be.
Campagne
"Rik" startte met een guerrilla-achtige aanpak: tijdens de voorjaarsklassiekers verscheen eerst zijn naam, later "Merci Rik" op de grond gekalkt op het parcours van 16 verschillende koersen van de Omloop, over Miliaan-San Remo en Parijs-Roubaix tot Luik-Bastenaken-Luik. Dit werd versterkt door twee instagrampagina’s merci.rik en margotzoektrik die met hun berichten en stories tienduizenden views genereerden.
In een volgende fase stond het citaat "Ik wil weer op mijn fiets springen, er vaart in brengen en me baden in frisse lucht." uit Riks reisverslag En Campine neergeschreven op bussen in en rond Hasselt. Daarna verschenen op billboards van Bree tot Sint-Truiden verschillende tekstfragmenten uit En Campine. Die citaten hadden telkens betrekking op de locaties waar ze hingen, en waar Rik tijdens zijn fietstocht gepasseerd was. Wie de lijnen op de billboards correct bij elkaar puzzelde, kreeg trouwens de contouren van de provincie Limburg te zien. Bijkomend kregen 42 willekeurige Limburgers, één in elke gemeente, een brief van Rik toegestuurd én werd op evenveel plaatsen in de provincie "Merci Rik" op de grond gekalkt. Op die manier werd ook een tipje van de sluier gelicht door de link met Limburg steeds duidelijker aan te halen.