Belangrijke impact van Einsteintelescoop op technologische versnelling Vlaanderen

Tot 12.142 jobjaren en 0,22% productiviteitsgroei, dat kan de opbrengst zijn van de Einsteintelescoop voor Vlaanderen. Dat blijkt uit een studie van Econopolis in opdracht van Vlaams Minister-president Matthias Diependaele en POM Limburg. De conclusie is helder: De Einsteintelescoop is voor Vlaanderen een opportuniteit die zich in het verleden nog niet heeft voorgedaan, en die zich wellicht de komende decennia niet snel opnieuw zal presenteren.

Econopolis kreeg van de Vlaamse overheid en POM Limburg de opdracht om de economische impact van het big science project Einsteintelescoop in kaart te brengen. Econopolis is een financieel kennishuis onder leiding van econoom Geert Noels. We kunnen de conclusies samenvatten onder vier grote noemers: productiviteit, jobjaren, ecosysteem, en de talentpool.

Productiviteit

Volgens een raming uit deze studie zou de Einsteintelescoop op zijn toppunt voor 0,22% Vlaamse productiviteitsgroei kunnen zorgen, of maar liefst een vijfde van de groei die nodig is om de vergrijzing op te vangen. Ook het aantal doctorandi en patenten zou toenemen. In absolute cijfers betekent dit dat de productiviteitswinst van het project kan oplopen tot 1,509 miljard euro voor Vlaanderen.

In het basisscenario is nog steeds sprake van 637 miljoen euro. Die toegevoegde waarde wordt gerealiseerd bij bedrijven die direct betrokken zijn bij de investering, de bedrijven in de toeleveringsketen en de waarde die ontstaat door de consumptie uitgaven van werknemers die direct of indirect betrokken zijn bij het project. 

Jobjaren 

Nog een van de belangrijke bevindingen van de studie is dat de Einsteintelescoop kan zorgen voor 5021 tot 12.142 jobjaren. Het verschil zit in de mate waarin er assertief ingezet wordt op innovatie en kennis. Vlaanderen zou van de bouwfase van de Einsteintelescoop volgends de studie 2 691 jobjaren voor haar rekening nemen, en zelfs 6687 indien dit gepaard gaat met een doorgedreven valorisatiestrategie. 

Er wordt echter ook van uitgegaan dat de Einsteintelescoop minstens 50 jaar operationeel zal zijn. De operationele fase van 30 jaar is daardoor voor Vlaanderen nog eens goed voor minimaal 2330 en maximaal 5455 jobjaren. Voor de gehele Euregio gaat het om een veelvoud hiervan, met daarbovenop de jobs die zullen ontstaan uit spin-offs, aangetrokken bedrijven of extra toerisme.

Ecosysteem

Wat de studie ons ook leert is dat dit Big Science project hoge ecosystemische effecten heeft. Er zal in de regio een hele reeks hoogtechnologische kennisinstelling en spin-offs, startups en andere bedrijven ontstaan. Daarnaast heeft een Big Science project als de Einsteintelscoop ook een unieke

aantrekkingskracht op het aantal STEM-studenten en profielen. Maar ook de serendipiteit mag niet vergeten worden: de onvoorziene ontdekkingen en innovaties die voortkomen uit onderzoek waarvan de uitkomsten niet vooraf te voorspellen zijn.

Wat na de Einsteintelescoop?

Econopolis onderzocht ook de impact van CERN op onderzoekers na hun loopbaan bij het onderzoekscentrum. Die stromen hoofzakelijk door naar de privésector. Maar liefst 45% van de medewerkers stapt over naar de industrie, terwijl 29% bij universiteiten terechtkomt en 15% naar andere sectoren gaat. 

Deze evolutie is gunstig voor de regio rondom CERN, maar dit patroon kan worden doorgetrokken naar de Einsteintelescoop. Zij fungeert eerst als belangrijke werkgever voor hoogopgeleide profielen en ontwikkelt zich vervolgens tot een ‘talentpool’ waaruit bedrijven uit de omgeving kunnen putten. Bedrijven hebben een sterke incentive om zich rond deze regio’s te vestigen, omdat zij kunnen profiteren van de expertise en ervaring van voormalige onderzoekers die zich in de omgeving willen vestigen en hun kennis willen toepassen in de industrie.

Minister-president Matthias Diependaele: “Door het project van de Einsteintelescoop binnen te halen, kunnen we inzetten op samenwerkingen tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheden, zodat we onze eigen Silicon Valley kunnen creëren in de drielandenregio. Met de juiste stimulansen en ondersteuning vormen we zo een innovatie-ecosysteem, dat voor de komende 50 jaar een impact heeft op Vlaanderen. De Einsteintelescoop is een Vlaamse prioriteit, we hebben nood aan nieuw moonshotproject waar universiteiten, ondernemingen én burgers zich achter kunnen zetten.”

POM-voorzitter Tom Vandeput: “De cijfers uit deze studie dat de Einsteintelescoop is een ongeziene kans voor Limburg. Dit big science-project zal niet alleen duizenden jobjaren creëren, maar ook onze provincie versterken als een toonaangevend kennis- en innovatiecentrum. De impact gaat veel verder dan de bouw- en operationele fase: bedrijven in de toeleveringsketen, spin-offs en nieuwe investeerders zullen zich hier vestigen en zorgen voor een duurzame economische groei. Bovendien creëren we een talentpool van hoogopgeleide onderzoekers en ingenieurs, die hun expertise kunnen inzetten in de industrie en de bredere economie. Dit is precies de technologische versnelling die Limburg nodig heeft om zich blijvend te onderscheiden en de welvaart van de regio te verzekeren.”