Patrimonium

Gemeenten bezitten grotere gebouwen zoals gemeentehuizen, schoolgebouwen, technische werkplaatsen, zwembaden, sporthallen en ziekenhuizen. Het zijn belangrijke ontmoetingsplekken, die het beleid tastbaar maken. Duurzaam vastgoed zorgt voor een lagere energie- en onderhoudsfactuur, is vaak multifunctioneel inzetbaar en garandeert een gezond binnenklimaat.

Om dit te realiseren is een gestructureerde aanpak nodig. Want binnen het publiek patrimonium zijn heel wat gebouwen dringend aan vervanging of aanpassing toe om te voldoen aan de huidige en toekomstige noden en regelgeving.

Provincie Limburg wil de gemeenten blijven ondersteunen bij het opstellen van een strategisch vastgoedplan en het energetisch en klimaatadaptief verduurzamen van het gebouwenpark, ook na afloop van het Europese project SURE2050.

Aan de slag met een strategisch vastgoedplan

Op www.sure2050.be/ondersteuning vind je de link naar de BE-Reel de SURE2050 leermodule, die dezelfde opbouw heeft als een strategisch vastgoedplan. Elke bouwsteen geeft tips, links naar webinars en documenten die je verder op weg helpen. Je vindt er ook sjablonen voor een strategisch vastgoedplan.

Heeft jouw gemeente niet de personeelscapaciteit, maar wel de financiële middelen? Dan kUn je gebruik maken van de raamovereenkomst van VEB om je plan door een externe partner te laten opmaken.

Een tussenoplossing is om de opmaak van het vastgoedplan in eigen handen te houden en daarmee ook je expertise te vergroten, maar daarbij gebruik te maken van de coaching en ondersteuning van Dubolimburg.

Ambtenaren kunnen ervaringen uitwisselen tijdens de lerende netwerksessies die de provincie Limburg op regelmatige basis organiseert.

Vragen? Neem contact op met provincie Limburg, tel. 011 23 83 18 of sure2050@limburg.be.

De Europese richtlijn over de energieprestatie van gebouwen leidde tot een regelgeving in Vlaanderen voor zowel residentiële als niet-residentiële gebouwen. Hieronder vind je een beknopt overzicht met de nodige links.

EPC-NR (niet-residentieel)

• Alle publieke en overheidsgebouwen moeten beschikken over een EPC voor niet-residentiële gebouwen. Het huidige EPC Publiek voldoet niet langer aan de verplichtingen.
• Voor gebouwen met een bruikbare vloeroppervlakte van meer dan 250 m² geldt een uithangplicht.
• VEKA kan boetes opleggen.
• Oplossing: EPC-NR-labels laten opmaken door een privébedrijf via een eigen aanbesteding of via een raamovereenkomst van het VEB.

Meer info: Vlaanderen.be, EPC-NR (niet residentieel)

Zonnepanelen

• Publieke gebouwen met een verbruik van meer dan 250 MWh/jaar (vanaf 2021) moeten per EAN-aansluitpunt beschikken over de volgende hoeveelheid zonnepanelen:
  • tegen 2025: minstens 12,50 Wp/m2 dakoppervlakte
  • tegen 2030: minstens 18,75 Wp/m2 dakoppervlakte
  • tegen 2035: minstens 25 Wp/m2 dakoppervlakte.
• Vanaf 2030 wordt de verplichting voor publieke organisaties doorgetrokken naar gebouwen verbonden met een EAN-afnamepunt met vanaf 2026 een afname van meer dan 100 MWh/jaar.
• Oplossing: zonnepanelen laten plaatsen via een privébedrijf via een eigen aanbesteding of via een raamovereenkomst van het VEB (zonder aanbesteding), met eigen middelen of via burgerparticipatie.
• Zorg dat het dak eerst voldoende geïsoleerd is conform de langetermijndoelstellingen voor energie. Om uitstel te krijgen, moet je eerst aantonen dat je je dak gaat isoleren. Alle formulieren vind je terug in deze handleiding.
• Tip: via een langetermijnplanning of strategisch vastgoedplan kan je de installaties afstemmen op andere energetische ingrepen.

Meer info (waaronder een handleiding en simulator): Vlaanderen.be, Zonnepanelen

Laadpalen

• Niet-residentiële gebouwen met meer dan 20 parkeerplaatsen en meer dan 10 parkeerplaatsen die gerenoveerd worden, moeten vanaf 1 januari 2025 over minstens 2 oplaadpunten beschikken. Boetes zijn mogelijk.
• Oplossing: bekijk de leidraad "Lokaal laden" op Vlaanderen.be, Publieke laadinfrastructuur.

Automatisering en controle

• Verwarmde of gekoelde niet-residentiële gebouwen met een nominaal vermogen van meer dan 290 kW moeten vanaf 31 december 2025 beschikken over een systeem van gebouwautomatisering en controle dat het energieverbruik permanent monitort.

Meer info: Vlaanderen.be, Gebouwautomatisering en controlesysteem of Vlaanderen - EMIS Navigator

Met de juiste aanpassingen maak je de gevolgen van de klimaatverandering minder voelbaar voor je medewerkers en andere gebruikers van publieke gebouwen. Dit noemen we klimaatadaptatie.

Wat kun je als gemeente doen? Een paar voorbeelden ...

Groendaken

Groendaken zorgen ervoor dat er in de zomer minder hitte via het dak binnenkomt. Bovendien maakt een groendak de omgeving van het gebouw koeler, brengen zonnepanelen op een groendak meer op, is er minder piekbelasting van de riolen bij hevige regen en gaat je dakdichting langer mee.

Op www.limburgsegroendakenengevels.be ontdek je meer voordelen en mogelijkheden. Een typebestek voor groendaken kun je opvragen via groendakenengevels@limburg.be. Voor technisch gebouwadvies kun je terecht bij Dubolimburg.

Groengevels

Grondgebonden groengevels werken verkoelend in de zomer. Het groen beschermt de gevels tegen directe zon en zorgt dat er minder hitte binnenkomt. In de winter geldt het omgekeerde: het groene laagje maakt dat de gevels minder snel warmte verliezen en houdt de koude tegen. Groengevels zijn ook goed voor de biodiversiteit, dragen bij aan een prettige woonomgeving, verbeteren de luchtkwaliteit en dempen omgevingsgeluid. 

Op wwww.limburgsegroendakenengevels.be ontdek je meer voordelen en mogelijkheden. Een typebestek voor groengevels kun je opvragen via groendakenengevels@limburg.be. Voor technisch gebouwadvies kun je terecht bij Dubolimburg.

Ontharding

13,2 % van de totale oppervlakte van Limburg is verhard. Door het gebruik van ondoorlatende materialen gaan belangrijke natuurlijke functies van de bodem en de open ruimte verloren. Het gevolg: meer wateroverlast, verdroging en hittestress. Op duurzamelimburgsegemeenten.be verzamelden we nuttige info over het ontharden en vergroenen van het openbaar domein.

Bomen

Bomen zijn natuurlijke airco’s. Door ze te planten in de bebouwde omgeving en daar waar het hitte-eilandeffect speelt, werk je als lokaal bestuur mee aan het gemeentelijke en Limburgse klimaat- en biodiversiteitsverhaal. Op www.klimaatbomeninlimburg.be ontdek je hoe je de juiste boom op de juiste manier op de juiste plaats plant en welke ondersteuning er bestaat voor lokale besturen.

Infiltratie

De klimaatverandering heeft grote gevolgen voor het watersysteem. Daarom is een integraal waterbeleid belangrijk binnen het klimaatadaptatiebeleid. Ruimte voor water creëren kan door ruimte te geven aan rivieren, op kleinere schaal water zichtbaar te maken in de straat en infiltratie- en bufferbekkens te integreren in de publieke ruimte.

Enkele positieve effecten:

• afname van de stedelijke run-off
• aanvulling van de grondwatertafel
• verkoeling aan het wateroppervlak en door verneveling.

Voor dit thema werkt de Directie Omgeving - Waterbeheer samen met andere provinciale diensten, Fluvius, de Regionale Landschappen, Waterschappen en VMM.

Waterkeringen

Verwacht je ondanks de bomen, groendaken en infiltratiemaatregelen toch schade aan bepaalde gebouwen bij zware regenval of hoge waterstanden? Dan is het raadzaam om die gebouwen aan te passen. VMM maakte een informatieve brochure met praktische tips. In deze database van Buildwise vind je een lijst van leveranciers van producten voor overstromingspreventie.

Natuurinclusief bouwen

Gebouwen zijn steeds beter geïsoleerd en luchtdicht. Dit is van groot belang om verdere opwarming van de aarde tegen te gaan, maar zo verliezen soorten die afhankelijk zijn van onze gebouwen nog meer rust- en slaapplaatsen. Met natuurinclusieve maatregelen combineer je het beste van beide werelden. Zo kun je bijvoorbeeld inbouwstenen voor gierzwaluwen in een gevel inbouwen zonder de isolatieschil te beschadigen. Die gierzwaluwen vangen meteen een heleboel insecten. 
Ontdek meer over het Interreg-project Natuur-Inbouw. Op www.checklistgroenbouwen.nl ontdek je mogelijke maatregelen.