BEELD
cirkelvormige radar met draaiende elektromagnetische golven
in de cirkel: de grenzen van de provincie Limburg
rechts en links: oorlogsvliegtuigen en vallende bommen
geluid van elektromagnetische golven
TITEL IN BEELD
“Onder de RADAR”
Bree
Britse fosforbommen
BEELD
videobeelden van het kanaal en de brug
BEELD
Rik van de Konijnenburg zit in een werkkamer.
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Ik ben Rik van de Konijnenburg. Ik ben archeoloog van opleiding en ik ben verbonden aan de stad Bree als stadsarcheoloog. Maar ik heb ook nog een bijberoep: mijn eigen bedrijf in archeologische onderzoeken. In die zin hebben wij sinds 2010 een heleboel vooronderzoeken en opgravingen gedaan. Eén daarvan was hier in Bree, noodzakelijk opgelegd door het Agentschap Onroerend Erfgoed: “Uitbreiding van het industrieterrein Kanaal-Noord”.
BEELD
videobeelden van het kanaal, de brug en het industrieterrein Kanaal-Noord
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Dat waren 32 hectaren die wij met sleufjes onderzocht hebben met onderlinge afstand – zoals dat heet – van 15 meter. Er waren stukken bij van meer dan 300 meter lang. Dat was een hele ervaring.
BEELD
schema en legende van het archeologische proefsleuvenonderzoek op het industrieterrein Kanaal-Noord
BEELD
foto’s van het archeologische proefsleuvenonderzoek op het industrieterrein Kanaal-Noord; copyright: Rik van de Konijnenburg
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Ongeveer centraal in het grootste deel van het terrein hebben wij een loopgracht aangetroffen uit de Tweede Wereldoorlog. Het heeft even geduurd voordat wij goed door hadden wat wij gevonden hadden.
BEELD
foto’s van het archeologische proefsleuvenonderzoek op het industrieterrein Kanaal-Noord met aanduiding van de vindplaats van de loopgracht; copyright: Rik van de Konijnenburg
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Het is eigenlijk – doordat er ook metaaldetectie moest gebeuren – dat wij plotseling heftige signalen kregen op een paar vierkante meter. Dan hebben wij heel voorzichtig gekeken en dat bleken drie Engelse brandbommen te zijn die waarschijnlijk in een duikvlucht over de loopgraven waren afgegooid.
BEELD
foto’s van het archeologische proefsleuvenonderzoek op het industrieterrein Kanaal-Noord met aanduiding van de vindplaats van de Engelse brandbommen; copyright: Rik van de Konijnenburg
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Twee waren er ontploft en een was niet ontploft. Die hebben we dan opgeladen en meegenomen. Maar ze hebben ons dan wel een goede raad gegeven. Als dat hier in een “scheervlucht” zou gebeurd zijn – die mensen zien hoe die bommen in de bodem liggen - dan is er een grote kans dat er hier nog liggen.
BEELD
historische luchtfoto’s van Bree en het kanaal
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Dan hebben wij Bom-Be moeten inschakelen. Bom-Be is een bedrijf, gespecialiseerd in geofysisch onderzoek, om vooral in West-Vlaanderen, in de velden rond Ieper, bommen op te sporen.
Die zijn dan gekomen en die hebben er nog een stuk of acht bij gevonden, waarvan er een paar met heel onstabiele onstekingsmechanismen. Die zijn dan ter plaatse ontploft.
BEELD
foto’s van het archeologische proefsleuvenonderzoek op het industrieterrein Kanaal-Noord met de vindplaats van de Engelse brandbommen;
foto’s van een bom die tot ontploffing is gebracht; copyright: Rik van de Konijnenburg
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Wij hebben ons afgevraagd: hoe komt het dat hier, op een klein stuk van zowat 15 à 20 meter, een loopgracht ligt? Blijkt dat hier één van de huizen, een boerderij, door de Duitsers zou gebruikt zijn als munitiedepot.
BEELD
videobeelden van het kanaal en de brug
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Op het einde van de Tweede Wereldoorlog zou dat al gebeurd zijn, we spreken dan over de periode juni of juli 1944. We zijn bevrijd in september 1944.
BEELD
foto van de brug over de Zuid-Willemsvaart met aanduiding “Brussels Bridge – 25–09–1944 / 8 u 15 / Brigade Piron”; copyright: Rik van de Konijnenburg
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Vlak daarbij ligt dan ook de Baileybrug, tegenwoordig is dat een grote betonnen brug. Die Baileybrug heeft bestaan van 1944 tot in de jaren ’70, gebouwd door een Engelse Compagnie die daar speciaal voor opgeleid was. Die brug is in één dag gebouwd. Als ik mij niet vergis, op 24 september 1944. ’s Morgens om 6 uur zijn ze begonnen en tegen de middag was de brug al berijdbaar.
BEELD
archieffoto’s van de aanleg en afwerking van de Baileybrug door het Britse leger in 1944
RIK VAN DE KONIJNENBURG VERTELT
Dit is heel snel gegaan. Maar zoals alle andere bruggen over de Zuid-Willemsvaart is de brug in Bree ook opgeblazen om te verhinderen dat de geallieerden snel richting Duitsland konden trekken.
De brug werd gebouwd nadat de operatie Market Garden mislukt was en men een andere route gekozen had om verder Nederlands-Limburg te bevrijden. Het is van hieruit dat de streek rond Thorn, Wessem, Ittervoort en noem maar op, bevrijd werd in de septemberdagen van 1944.
BEELD
archieffoto’s van de Baileybrug in 1967
TEKST IN BEELD
met dank aan Erfgoedraad Bree
Rik van de Konijnenburg en Jo Corstjens
IOED Kempen en Maasland
www.onderderadar.be
logo provincie Limburg
